Μουσείο, Αρχαιολογικό Τήνου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τήνου ιδρύθηκε το 1960, με τη φροντίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας. Βρίσκεται στη Χώρα, στο δρόμο που οδηγεί στο ναό της Παναγίας. Αξίζει τον κόπο να το συμπεριλάβετε στην περιήγησή σας στην πόλη, αφού εδώ θα δείτε ευρήματα από τις πιο σημαντικές αρχαιολογικές τοποθεσίες που έχουν ανασκαφεί στο νησί. Στην πρώτη αίθουσα του μουσείου στεγάζονται τα ευρήματα από το μεγάλο ιερό που βρέθηκε στο εσωτερικό του νησιού, στο ύψωμα Ξώμπουργο, κοντά στο χωριό Τριπόταμος. Το ιερό χρονολογείται από τον 7ο αι. π.Χ. και οι μελετητές εικάζουν ότι ήταν αφιερωμένο στη θεά Δήμητρα. Στο ιερό αυτό βρέθηκαν οι εντυπωσιακοί πίθοι με την ανάγλυφη διακόσμηση που εκτίθενται στο μουσείο. Δυστυχώς, μόνο τρεις από αυτούς σώθηκαν σε ικανό αριθμό θραυσμάτων και έχουν αποκατασταθεί στο αρχικό τους ύψος. Ο μεγαλύτερος, ένας οξυπύθμενος αμφορέας, φέρει παραστάσεις με σκηνές από τη θεογονία. Η κύρια παράσταση, που βρίσκεται στο λαιμό, εικονίζει μια φτερωτή θεότητα καθιστή σε θρόνο, από το κεφάλι της οποίας ξεπηδά μια άλλη μορφή. Πρόκειται, σύμφωνα με τους μελετητές, για τη γέννηση του Δία. Στο υπόλοιπο σώμα του πίθου υπάρχουν ζώνες με ζώα, άρματα και οπλίτες. Στην ίδια αίθουσα, σε οριζόντιες προθήκες, εκτίθενται πήλινα θραύσματα αγγείων και αρχιτεκτονικών μελών, που φέρουν ανάγλυφες παραστάσεις με μυθολογικά θέματα. Ανάμεσά τους θα δείτε ένα θραύσμα πίθου με παράσταση χορού, ο οποίος οι μελετητές πιστεύουν πως είναι ο γέρανος, ο χορός που, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, χόρεψε ο Θησέας μαζί με τους νέους που είχε σώσει από τον Μινώταυρο όταν έφτασαν στη Δήλο. Σε ένα άλλο θραύσμα παρουσιάζεται μια μεγάλη γυναικεία μορφή με υψωμένα τα χέρια, που περιστοιχίζεται από δύο ανθρώπινες μορφές και ζώα. Προφανώς πρόκειται για παράσταση της «Πότνιας Θηρών», της θεάς της γονιμότητας, που απεικονίζεται πάντοτε ανάμεσα σε ζώα. Οι ανάγλυφες μορφές θυμίζουν πολύ τις αιγυπτιακές απεικονίσεις ανθρώπινων μορφών και ζώων, γι’ αυτό και τοποθετούνται χρονολογικά στον 7ο αι. π.Χ., στην ανατολίζουσα περίοδο. Οι μελετητές θεωρούν ότι τα αγγεία αυτά ήταν προϊόντα τοπικού εργαστηρίου της Τήνου, το οποίο, όπως φαίνεται από την αρτιότητα των παραστάσεων, θα πρέπει να γνώρισε μεγάλη ακμή και ίσως να εξήγε τα προϊόντα του και στα γειτονικά νησιά. Η δεύτερη αίθουσα του μουσείου φιλοξενεί κεραμική διαφόρων περιόδων. Στην προθήκη 4, στο βάθος της αίθουσας, θα δείτε αγγεία από τάφους της γεωμετρικής περιόδου. Στο επάνω ράφι αξίζει να προσέξετε ένα γεωμετρικό σκύφο με ταινιωτή λαβή και ζωγραφιστή γεωμετρική διακόσμηση, που προέρχεται από το νεκροταφείο της Καρδιανής. Στις προθήκες 3 και 5 θα δείτε αγγεία καθημερινής χρήσης και διάφορα μικροαντικείμενα, που χρονολογούνται από τον 6ο έως το 2ο αι. π.Χ. Στην ίδια αίθουσα, εκτός προθηκών, εκτίθενται μια πήλινη εστία μαζί με τη χύτρα που τοποθετούσαν πάνω της και μια μαρμάρινη γυναικεία κεφαλή, που απεικονίζει την Αγριππίνα την Πρεσβύτερη, μητέρα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Καλιγούλα. Βρέθηκαν και τα δύο στο ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης που ανασκάφηκε στα Κιόνια και χρονολογούνται από τον 1ο αι. π.Χ. Στην τρίτη αίθουσα έχουν συγκεντρωθεί έργα γλυπτικής από διάφορα μέρη της Τήνου. Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει μια επιτύμβια στήλη των μέσων του 5ου αι. π.Χ. από το Ξώμπουργο, που απεικονίζει έναν ιματιοφόρο άνδρα. Παρατηρήστε εδώ επίσης το επιτύμβιο ανάγλυφο με την παράσταση γυμνού νέου, που χρονολογείται από τον 4ο αι. π.Χ. και θεωρείται ένα από τα σημαντικά έργα νησιώτικης γλυπτικής των ύστερων κλασικών χρόνων. Για το τέλος αφήσαμε το αίθριο του μουσείου, στο κέντρο του οποίου δεσπόζει ένα ψηφιδωτό δάπεδο με γεωμετρικά και φυτικά σχέδια, που βρέθηκε στην πόλη της Τήνου. Στη στεγασμένη στοά γύρω από το αίθριο έχουν συγκεντρωθεί τα σπουδαιότερα γλυπτά από το ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης. Το ιερό αυτό ανασκάφηκε στα Κιόνια, δυτικά της πόλης της Τήνου, πολύ κοντά στη θάλασσα. Σύμφωνα με τους ανασκαφείς, ιδρύθηκε τον 3ο αι. π.Χ. και άκμασε καθ’ όλη τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Ο θαλασσινός χαρακτήρας των θεοτήτων είναι φανερός από τις γλυπτικές συνθέσεις που εκτίθενται εδώ, όπως η χαριτωμένη ανάγλυφη πλάκα με τα δελφίνια, το μαρμάρινο γλυπτό που εικονίζει Τρίτωνα και άλλες απεικονίσεις θαλάσσιων όντων, πραγματικών ή φανταστικών. Από τα ευρήματα του ιερού προέρχονται, επίσης, ανδριάντες Ρωμαίων αυτοκρατόρων και ευγενών, αναθηματικές επιγραφές, αλλά και ένα μαρμάρινο ηλιακό ρολόι. Το ρολόι σώζεται σχεδόν ακέραιο. Οι εγχάρακτες γραμμές που θα δείτε έδειχναν τον ηλιακό χρόνο και τις ισημερίες, ανάλογα με το πού έριχνε τη σκιά του ο δείκτης από χαλκό που προσαρμοζόταν στο άνω μέρος του ρολογιού. Μια επιγραφή στην πίσω όψη του μας πληροφορεί ότι κατασκευάστηκε από τον Ανδρόνικο τον Κύρρηστο, δημιουργό επίσης του ρολογιού των Αέρηδων στην Αθήνα. Πίθος του 7ου αι. π.Χ., με ανάγλυφη διακόσμηση (Αρχαιολογικό Μουσείο Τήνου). Τμήμα του αίθριου του Αρχαιολογικού Μουσείου Τήνου· στο κέντρο διακρίνεται ψηφιδωτό δάπεδο. Ανδριάντες Ρωμαίων ευγενών από το ιερό του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης (Αρχαιολογικό Μουσείο Τήνου). Μερική άποψη της πρώτης αίθουσας του Αρχαιολογικού Μουσείου Τήνου, όπου εκτίθενται ευρήματα από το ιερό στο Ξώμπουργο.